به گزارش آقای تبلیغات برخی از مدیران تشکل‌های
نشر در حالی از ترس وزارت ارشاد برای تغییر در ساختار نمایشگاه کتاب گله دارند، که
این وزارتخانه از عقب‌نشینی تشکل‌های نشر در برگزاری نمایشگاه کتاب امسال گله‌مند است.
خبرگزاری مهر-گروه فرهنگ: برگزاری بیست و نهمین
نمایشگاه بین‌المللی کتاب در شهرآفتاب را می‌توان یکی از مهمترین اتفاقات فرهنگی کشور
در سال جاری و نیز یکی از برزگترین دگردیسی‌های رخ داده در قامت این رویداد به شمار
آورد. انتقال نمایشگاه کتاب به شهرآفتاب و نیز شیوه اتخاد شده برای برگزاری آن در روزها
و ماه‌های اخیر همواره محل نقد و بحث‌های بسیاری بوده است. خبرگزاری مهر به منظور آسیب‌شناسی
این پدیده و پاسخ به برخی ابهامات در روند برگزاری این رویداد، با دعوت از امیر مسعود
شهرام‌نیا مدیر عامل موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی و قائم مقام نمایشگاه کتاب، همایون
امیر‌زاده مشاور اجرایی معاونت فرهنگی و رئیس کمیته نظارت و ارزیابی نمایشگاه کتاب،
محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران و سید عارف علوی قائم مقام مجمع
ناشران انقلاب اسلامی به برگزاری میزگردی با این هدف پرداخت. بخش نخست از این میزگرد
در ادامه از نگاه شما می‌گذرد:
*در طول برگزاری دوره‌های مختلف نمایشگاه کتاب، همواره
شکل و نحوه برگزاری نمایشگاه کتاب چه در محل دائمی نمایشگاه‌ها و چه در مصلی و جه در
شهر آفتاب درباره سبک و سیاق برگزاری نمایشگاه انتقاداتی وجود داشت و همیشه این پاسخ
داده می‌شد که فضا و مکان موقتی نمایشگاه اجازه نمی‌دهد که به سمت استانداردسازی جهانی
حرکت کنیم. امسال اما نمایشگاه به‌نوعی صاحب‌خانه‌ای شد که به نظر دائمی می‌آید و زیرساخت‌های
نمایشگاهی را کاملاً دارد اما بازهم شیوه و شکل برگزاری نمایشگاه کتاب به همان صورت
سنتی و قدیمی خود باقی‌مانده و کماکان مشکلات دیده می شد. چرا نمایشگاه کتاب سعی و
اراده‌ای برای تغییر و اصلاح ساختار فعلی برگزاری خود ندارد؟ بودن در وضعیت فعلی نیاز
ماست یا اینکه اراده‌ای برای تغییر وجود ندارد؟
شهرام نیا: اینکه نمایشگاه در شکل کنونی دارای نقاط
قوت و ضعف زیادی است و ایراداتی در برگزاری آن نهادینه‌شده؛ شکی نیست ولی اینکه مشکلات
موجود در ساختار آن‌که برخی ساختاری و برخی به‌تدریج و برخی به خاطر فضای اقتصاد نشر
کشور حاصل‌شده، یک‌شبه از بین برود، ممکن نیست. جمع‌بندی من از نمایشگاه و برگزاری
آن با نظر شما متفاوت است. به باور من در چند سال اخیر مسیر حرکت نمایشگاه قدری به
سمت بهبود رفته و اشکالات را تلاش کردیم به‌تدریج برطرف کنیم. من به سال‌های دیگر کاری
نداریم اما در سال‌های اخیر مشکلات زیادی رفع شده است. مثلاً ما در حوزه بین‌الملل
نمایشگاه کتاب و پس از وقوع تحریم‌ها به‌شدت افول کردیم و عملاً این بخش به فضایی برای
تعدادی از ناشران و مؤسسات تبدیل‌شده بود که تنها کتاب‌های ناشران خارجی را عرضه می‌کنند
که البته این حضور هم ضروری است. اما سه سال است که ما موضوع مهمان ویژه را در نمایشگاه
جا انداختیم و ناشران و مؤسسات بین‌المللی و فعالان جهانی نشر در ایران و نمایشگاه کتاب حضور می‌یابند. امسال موفق شدیم
به معنای واقعی یک «Right Center» در نمایشگاه کتاب
ایجاد کنیم هرچند که تازه در اول راهیم و تا رسیدن به وضع مطلوب فاصله‌داریم.
در موضوعات محتوایی نیز سعی شد در این سه‌ساله به
موضوعان حاشیه‌ای و فانکشن‌های علمی که در نمایشگاه‌ها مطرح می‌شود زودتر نزدیک شویم
و در سه سال گذشته این مسئله نیز با شیب قابل‌توجهی رشد داشتیم. البته این کار را هم
دوستانمان در تشکل‌های نشر پیش بردند. شما مقایسه کنید وضعیت سرای اهل‌قلم اصلی و سراهای
متعدد اهل‌قلم در نمایشگاه کتاب را با پارسال و سه سال قبل. به نظرم هر داور منصفی
می‌تواند قضاوت کند که بهتر از قبل بوده است. این اتفاق در نشست‌های بخش کودک و بین‌الملل
نیز رخ‌داده است.
لازمه تغییر در رویه نمایشگاه تغییر در ساختار صنعت
نشر ایران است
در کل اینکه بگوییم نمایشگاه تغییری نکرده درست
نیست اما اینکه با یک جابجایی بخواهیم همه ساختار نمایشگاه به هم بریزد درست نیست و
اصلاً این به مدیریت نمایشگاه نیز برنمی‌گردد. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم درصد قابل‌توجهی
از فروش بسیاری از ناشران به‌ویژه ناشران متوسط متکی به نمایشگاه است. اینکه یک‌باره
این بخش را تضعیف و یا ساختار را تغییر دهیم، قطعاً آن‌ها را دچار آسیب می‌کند و این
اتفاق همواره دغدغه ما نیز بوده است. البته فروش امسال در کل افت نداشت ولی در برخی
بخش‌ها افت داشتیم. کاهش بخش فروش نمایشگاه صرفاً به شرطی شدنی است که صنعت نشر ما
ساختارش را تغییر دهد. خیلی از ایراداتی که به نمایشگاه کتاب می‌گیرند نه به آن‌که
به صنعت نشر ما بازمی‌گردد. مثلاً به خاطر اینکه ما در ایران ساختار توزیع مناسبی در
عرصه نشر کتاب نداریم، بار اصلی فروش کتاب به گردن نمایشگاه می‌افتد. من در روزهای
اخیر در دانشگاه اصفهان بودم و درباره همین مسئله سؤال کردم. آن‌ها عنوان می‌کردند
که بخش عمده خریدشان را به خاطر تنوع اندک کتاب به‌ویژه در بخش بین‌المللی در کتاب‌فروشی‌های
استان، به ایام نمایشگاه کتاب موکول می‌کنند و به‌طور طبیعی یا باید در طول سال به
سراغ کتاب‌فروشی‌های تهران بروند یا نیرویشان را برای ایام نمایشگاه کتاب بگذارند.
اگر ما بخش توزیع قوی‌تری در کشور داشتیم شاید می‌شد از وضعیت فعلی فروش کتاب در نمایشگاه
صرف‌نظر کرد اما تا زمانی که این سیستم وجود ندارد، جراحی نمایشگاه و تصمیم برای کاهش
و یا قطع وضعیت فروش کتاب در آن، آسیب جدی به بدنه نشر به‌ویژه به ناشران متوسط ما
وارد خواهد کرد.
*جناب آموزگار و جناب علوی! آقای شهرام نیا اشاره
دارند به اصلاح چرخه اقتصاد نشر و عنوان می‌کنند تا این چرخه اصلاح نشود نمی‌توان انتظار
داشت که در نمایشگاه شاهد یک جراحی بزرگ باشیم. از سویی شما به‌عنوان نمایندگان صنف
نشر از وضعیت نامطلوب کتاب‌فروشی‌ها در کشور مطلعید. نظر شما هم این است که اصلاح نمایشگاه
کتاب باید در جایی خارج از آن شروع شود؟
آموزگار: به نظر من صحبت آقای شهرام نیا درست است.
واقعیت این است که نمایشگاه جزئی از کل مسئله نشر ماست ولی من باید اضافه کنم که وقتی
ما به پیکره نشر نگاه میکنیم یک ناهنجاری مفرط را می‌بینیم. تعداد بیش‌ازاندازه ناشران،
وضعیت نامطلوب اقتصادی کتاب‌فروشی‌ها و بی‌اعتنایی بی رحمانه به آن‌ها در سال‌های اخیر
و به‌طورکلی اقتصاد نشری را پایه‌ریزی کردن که مهمترین رویدادش اتفاق ده‌روزه نمایشگاه
کتاب تهران و چند نمایشگاه کوچک استانی باشد، فرصتی برای اصلاح ناهنجاری در نشر باقی
نگذاشته است. متأسفانه ما ازنظر حرفه‌ای در نشر فاقد برنامه جامع بوده‌ایم. جالب است
باوجود اینکه بسیاری از مسئولان و شخصیت‌های کشور اهل کتاب و قلم و مطالعه‌اند اما
ما در نشر وضعیت مطلوبی نداریم. کمیت گرایی بر کیفت گرایی غلبه کرده است. به نظر من
واقعاً نمی‌شود نمایشگاه را از کل نشر و مشکلاتش
منفک کرد و با آن برخوردی جدا داشت. بررسی
نمایشگاه باید جزئی از رویکرد کلی ما برای مواجهه با مشکلات صنعت نشر کشور باشد.
سیاست دراز مدت نشر ایران چیست؟
برخورد آنی و کوتاه‌مدت سیاست درازمدت ما شده و
چیزی که قرار بوده برای مقطعی مشکل ما را حل کند تبدیل به سیاست دائمی ما شده است و
به همین خاطر است که ما ۲۹ دوره نمایشگاه برگزار میکنیم و میلیاردها تومان برایش
هزینه میکنیم ولی خروجی آن به ویژه در حوزه ترویج کتاب خوانی نتیجه مثبتی نداشته است
و نمی‌بینیم که این‌همه هزینه و تقلا سرانه مطالعه را افزایش داده باشد و یا در حوزه
آموزش تحولی ایجاد کرده باشد. وزارت ارشاد به‌عنوان متولی باید برنامه مشخص و درازمدتی
برای نشر کشور داشته باشد و در دولت و مجلس آن را تصویب کند تا به نقشه راه کشور در
عرصه نشر تبدیل بشود.
انتهای پیام /
منبع: مهر